Çevre Kirliliği

                HAVA KİRLİLİĞİ
Hava kirliliği havadaki yabancı maddelerin olması gerektiği miktardan fazla olması durumunda ortaya çıkar.
ETKİLERİ
- İnsanlarda solunum yolu hastalıklarına sebep olur.
- Eğer kükürtdioksit miktarı fazla olursa akciğerlere zarar vermekle birlikte bitkilerede zarar verir.
- Isınmada kullanılan fosil yakıtlar ve sanayide kullanılan atık yakıtlar karbondioksit miktarını arttırır ve küresel ısınmaya neden olur.
ALINACAK TEDBİRLER
- Kömür yerine doğalgaz kullanımını yaygınlaştırmalıyız
- Yeşil alanları arttırmalıyız.
- Kişisel araçlar yerine toplu taşıma araçlarını kullanmayı yaygınlaştırmalıyız.
- Yerleşim yerlerinde merkezi ısıtma sistemleri kullanılmalıdır.





                            SU KİRLİLİĞİ
 Suyun içerisine radyoaktif maddeler ya da organik-inorganik maddeler karışırsa suyun yapısı bozulur ve bu da su kirliliğine sebep olur.Suda yaşayan canlıların yaşam alanı azalır ve nesilleri tükenir.
ALINACAK TEDBİRLER
 -Kanalizasyonlar,atık su arıtma tesisleri gibi yatırımlar arttırılmalı.
 - Gübre ve ilaç kullanımı konusunda halk bilinçlendirilmelidir.
 - Belli periyotlarda kirlilik analizleri yapılmalıdır.
 - Arıtma işlemlerine uymayanlar yasalar gereği cezalandırılmalıdır

Hangi yerde yüzmek istersin??







 
                                                                                                                 TOPRAK KİRLİLİĞİ
 - Yerleşim kaynaklarından çıkan atıklar,endüstri atıkları,egzoz gazları,tarım ilaçları,gübreler toprak kirliliğine sebep olur.
- Suni gübrelerin bilinçsiz kullanımı da toprak kirliliğine neden olur.

ALINACAK TEDBİRLER
 - Atık sular arıtılmadan toprağa verilmemeli
 - Verimli toprak alanlarına sanayi veya yerleşim alanı yapılmamalı
 - Nükleer enerji bilinçli bir şekilde kullanılmalı
 - Toprak kirliliği konusunda halk bilinçlendirilmeli

Asitler ve Bazlar

İnsanoğlu maddeleri asit ve baz olmak üzere ikiye ayırmıştır.Maddeleri asit veya baz olduğunu nasıl anlarız? Asit ve bazların kendine ait özellikleri vardır.

1. Bir maddenin tadı ekşi ise asit , acı ise bazdır.

2.Sulu çözeltilerde H iyonu var ise asit , OH iyonu var ise bazdır.

3.Turnusol kağıdı maddeye batırıldığı zaman mavi oluyorsa madde baz , kırmızı oluyorsa madde asittir.

4.Asit ve bazların sulu çözeltileri elektriği iyi iletirler.

5. Asit ve bazlar cildi tahriş ederler.

Not : Asit özelliği gösteren maddelere asidik madde, baz özelliği gösteren maddelere bazik madde denir.

Günlük hayatımızda asit ve bazları inceleyecek olursak ;

pH Aralığı :

ASİT + BAZ = TUZ + SU

Yukardaki gördüğümüz gibi Asitten gelen H iyonu ile Bazdan gelen OH iyonu tepkimeye girerek nötralleşme tepkimeleri denir.

Not : Her asit ve baz tepkimesinden tuz ve su oluşmaz.

Örneğin ;

Asit Yağmurları :

Fabrika bacalarından çıkan dumanlar , evlerde kullanılan fosil yakıtlardan çıkan duman,egzoz dumanları içinde zehirli gazlar içerir.Bu gazlar havaya yükselirken su buharı ile birleşerek kimyasal tepkime gerçekleştirirler ve ortaya kuvvetli asitler çıkar.Bu asitler yağmurlar şeklinde yeryüzüne inerek başta bitkiler olmak üzere tüm canlılara zarar verirler.

Konuları özetleyecek olursak ;

Kimyasal Tepkimeler

Bir maddenin farklı maddelere ayrılması yada farklı maddelerle tepkimeye girerek yeni maddeler oluşturmasına kimyasal tepkime denir.

Kimyasal tepkimelerde maddenin hem dış görünüşü değişir hemde iç yapısı değişir.
Kimyasal değişimlerde maddeler arasındaki bağlar kırılır.
Örneğin;
                                                                                                                            Hidrojen gazı yanıcı bir madde Oksijen gazı yakıcı bir maddedir.Bunların tepkimeye girmesi sonucu söndürücü bir madde olan su oluşmaktadır.Yani madde kimyasal bir değişime ugradığı için özellikleri değişmiştir.Ancak kimyasal tepkimelerde atom cinsi ve sayısı değişmez.Eğer bu tepkimeleri sembol ve formüllerle gösterirsek tepkime denklemi adını alır.
       C+O=Karbondioksit Tepkimesi
Bazı kimyasal tepkimelere örnek verecek olursak;oksitlenme,yanma,mayalanma,fotosentez...
Kimyasal tepkimelerde;
      - Atomların türü ve sayısı
      - Toplam kütle
      - Proton ve Nötron sayısı
      - Toplam enerji korunur.

KİMYASAL TEPKİMELERİN DENKLEŞTİRİLMESİ

  Kimyasal tepkimelerde girenlerin mol sayısı ürünlerin mol sayısına eşit olmak zorundadır.
                                                     

YANMA TEPKİMELERİ
 Bir bileşik oksijenle tepkimeye girerse yanma tepkimesi meydana gelir.Bu tepkime sonucunda ısı açığa çıkar.
 Hidrokarbonlar ve yapısında karbon,hidrojen ve oksijen bulunduran maddeler yandığında karbondioksit ve su açığa çıkar.
  Yani;

   

İyonik Bileşikler

                                                             
İyonik bileşikler anyonlar ve katyonlar arasında meydana gelir.Genellikle metal atomu son yörüngedeki elektronunu vererek katyon , bu alan ametal atomu da anyon oluşturur.Bu iyonlar bir kristal yapı oluşturmak üzere elektriksel çekim kuvveti ile birbirlerini çekerler.Bu etkileşimden iyonik bileşikler oluşur.

İyonik Bileşiklerin Özellikleri

1. İyonik Bileşikler kristal yapıdadır.
2. Katı halde elektrik akımını iletmezler.
3. Sulu çözeltileri ve sıvı halleri, elektrik akımını iletirler.
4. Kristalleri sağlamdır.
5. Aktif bir metal ve aktif bir ametal oluşan bileşik kuvvetli iyonik karakter gösterir.En kararlı iyonik bileşikler iyonlaşma enerjisi düşük element ile elektron ilgisi yüksek element arasında oluşur.

İyonik Bileşiklerin Adlandırılması 

     Adlandırmaya geçmeden önce en çok kullanılan katyon ve anyonların yüklerine bakalım.

1.Metal-Metal Bileşiklerin Adlandırılması : Metalin adı + Ametalin adı + ür eki

(O²⁻(oksit) , S²⁻(sülfür) ve N²⁻(nitrür))

Örnek ; 

KF : Potasyum Florür

NaF : Sodyum Florür

NaCl : Sodyum Klorür

2.Metal - Kök Bileşikleri :

Örnek ;

 NaCN : Sodyum Siyanür

 NaClO : Sodyum Hipoklorit

               

3.Kök-Kök Bileşikleri : Kökün adı + Kökün Adı 

Örnek ;

NH₄NO₃=Amonyum nitrat

(NH₄)₂SO₄=Amonyum sülfat

4.Kök - Ametal Bileşikler :  Kök adı + Ametal Adı + Ür eki

Örnek ;

(NH₄)₂S=Amonyum sülfür

(NH₄)₃P=Amonyum fosfür

5. Bir metal birden fazla yükseltgenme basamağı alabiliyorsa isimlendirme esnasında metalin değerliği adının yanına parantez içinde ve romen rakamıyla yazılır.

Örnek ;

FeI₂=Demir(II) klorür

FeO=Demir(II) oksit

İyonik Bileşiklerin Adlandırılması için örnekler:

Kimyasal Bağlar

Kimyasal bağ:moleküllerde atomları birarada tutan kuvvettir.
ELEMENTLERİN ELEKTRON ALMA VE VERME YATKINLIĞI
Son katmanında 1,2,3 elektron bulunduran atomlar kararlı olabilmek için elektron verirler.(H hariç)

Ametaller kararlı olmak için elektron alma eğilimindedirler.

Soygazlar ise ne kendi aralarında ne de başka elementlerle kimyasal bileşik oluşturmazlar.Metaller ve ametaller soygazlara benzemeye çalışırlar.
İYON YÜKÜ-GRUP NUMARASI İLİŞKİSİ
Elementlerin son katmanlarındaki elektron sayısı grup numarasını verir.

         

Yukarıda verilen elementlerden H'nin son katmanında 1 elektron vardır.O zaman H 1A grubunda yer alır.Li'nin son katmanında 1 elektron vardır Li de 1A grubunda yer alır.
Metaller ile ametaller bir araya gelirse iyonik bağ yaparlar.Böyle bileşikler oda sıcaklığında katı halde bulunurlar.Katı halde iken elektriği iletmezler ancak sıvı halde iletirler.

Ametaller ile ametaller arasında oluşan bağ ise kovalent bağ'dır.Burada elektron ortaklaşması söz konusudur.

Metaller,Yarı Metaller,Ametaller

   METALLER    

         Metaller periyodik tablonun sol tarafında bulunun , 1A,2A,3A  gruplarında yer alırlar.

1A grubunda bulunan Hidrojen bu genellemeye uymaz çünkü metal gruplarında yer aldığı halde ametal olan tek element Hidrojendir.

 Biraz da bu metallerin özelliklerinden bahsedelim.

    1. Isı ve elektriği iyi iletirler.

    2. Civa(Hg) hariç katıdırlar.

    3. Tel ve levha haline getirilebilirler.

    4. Atomik(tek atomlu) yapıdadırlar.

    5. Kendi aralarında alaşım yaparlar.

    (Alaşım örnekleri:Tunç,pirinç,lehim...)

    6. Kendi aralarında bileşik yapmazlar ametallerle iyonik bileşik yaparlar.

    7. Elektronlarını verme isteğindedirler.

    8. Erime ve kaynama noktaları yüksektir.

    9. Yüzeyleri parlaktır.

   10. Sulu çözeltileri bazik özellik gösterir.

~Periyodik cetvelde soldan sağa doğru gidildikçe metallik azalır.~

  

YARI METALLER

      Yarı metaller fiziksel özellikleri bakımından metallere,kimyasal özellikleri bakımından ametallere benzerler.8 tane yarı metal vardır.Bunlar

  - B(bor)

  - Si(silisyum)

  - Ge(germanyum)

  - As(arsenik)

  - Sb(antimon)

  - Te(tellür)

  - Po(polanyum)

  - At(astanit)

ÖZELLİKLERİ 

 - Elektrik ve ısıyı ametallerden daha iyi metallerden daha az iletirler.

 - Kırılgan değildirler.

 - Tel ve levha haline getirilebilirler.

   

AMETALLER

  - Periyodik cetvelin sağ tarafında 4A,5A,6A,7A gruplarında bulunurlar.

  - Isı ve elektriği iyi iletmezler.

  - Yüzeyleri mattır.

  - Tel ve levha haline getirilemezler.

  - Molekül yapıdadırlar.

  - Elektron alma eğilimindedirler.

  - Erime ve kaynama noktaları düşüktür.

  - Sulu çözeltileri asidik özellik gösterir.

Gruplar

Periyodik tabloda yer alan elementler , gösterdikleri belirli ortak özelliklere gruplar halinde inceleniyor.
1.Alkali Metaller : Periyodik tablonun ilk grubunda (dikey sırasında)  yer alan elementlerdir.Fransiyum dışında hepsi, yumuşak yapıda ve parlak görünümdedir.Kolaylıkla eriyebilir ve uçucu hale geçebilir.Bağıl atom kütleleri arttıkça,erime noktaları ve kaynama noktaları da düşüş gösterir.Diğer metallere kıyasla öz kütleleri oldukça düşüktür.Suyla etkileşimleri oldukça yüksektir.Isı ve elektriği çok iyi iletirler.+1 yüklü iyon oluşturdukları için kuvvetli indirgendir.
2.Toprak Alkali Metaller : Periyodik cetvelin baştan ikinci grubunda yer alan elementlerdir.Sıklıkla beyaz renkli olup, yumuşak ve işlenebilir yapıdadırlar.Erime ve kaynama noktaları alkali metallere göre düşüktür.İyonlaşma enerjileri Alkali metallerden yüksektir.

3.Geçiş Metalleri : Yüksek erime ve kaynama noktalarına sahiptirler.Birden fazla yükseltgenme basamakları vardır.Sertlikleri nedeniyle saf halde ya da alaşım halinde yapı malzemesi olarak kullanılırlar.

4.Lantanidler : Geçiş metallerinin bir alt serisini oluştururlar.Çoğunun iyon hallerinin karakteristik renkleri vardır.Kuvvetli elektropozitif olmaları nedeniyle, üretilmeleri zordur.

5.Aktinidler : Doğada çok ender bulunurlar.Bu elementlerin en önemli ortak özellikleri 5f orbitalinde gerçekleşmektedir.

6.Tranksaktinidler : Aktinidleri takip eden elementlere denir.Metaller ve ametaller arasındaki yerleri kesin olarak belirlenmemiştir.

7.Ametaller : Metal özelliği göstermeyen elementlerdir.İyi iletken değildirler ve  elektro negatiflikleri çok yüksektir .Halojenler ve soygazlar da ametal doğadadır.

8.Halojenler : Periyodik tablonun 7A grubunda bulunan , tepkimeye eğimli ametallerdir.Bu gruptaki elementlerin hepsi elektronegatiftir. Doğada mineral halinde bulunurlar.Oda koşullarında flor ve klor gaz halinde, brom sıvı,iyot katı halde bulunur.

9.Soygazlar :Periyodik tablonun en son grubudur.Tümü tek atomlu renksiz gaz halindedir.Kararlıdırlar ve tepkime eğilimleri çok düşüktür.Bu davranışları nedeniyle soygaz adını almışlardır.İlk keşfedilen soygaz , hidrojenden sonra en hafif element olan Helyumdur.

Periyodik Sistem

Periyodik sistem, elementleri gösteren ve bize özellikleriyle ilgili bilgi veren bir cetveldir. İlk defa Dimitri Mendeleyev periyodik sistemi atom ağırlıklarına göre düzenlemiştir.Bugün Modern Periyodik Sistemde elementler atom ağırlıklarına düzenlenmiştir.

                        

Yatay sıralara periyot , dikey sıralara grup denir.Periyodik cetveli kullanarak her element hakkında bilgi edinebiliriz.Bağıl atom kütlesini,atom numarasını,atomun simgesi gibi bir çok özelliği hakkında bilgilere ulaşabiliriz.

Bağıl Atom Kütlesi : Bir elementin, atom kütle birimi cinsinden ortalama kütlesini belirtir.Elementin izotoplarının da kütlesini belirttiği için ondalıklı bir sayıdır.

Atom Numarası : Bir atomda bulunan proton sayısı, elementi tanımlar ve atom numarası olarak adlandırılır.Proton sayısı, atomun kimyasal karakteri hakkında da  bilgi verir.

Örneğin ; Kalsiyumun (Ca) nötron sayısı ;

Bağıl atom kütlesi - Atom numarası =  Nötron Sayısını verir. 

Elektron Dizilimi : Uyarılmamış bir atomdaki elektronların konumlarını gösterir.Elektron dizilimi atomun kararlılık, kaynama noktası,iletkenliği hakkında bilgi verir.Atomun son enerji düzeyine valans düzeyi, burada yer alan elektronlara valans elektronları adı verilir.

Yükseltgenme Basamağı : Bir elementin bileşiklerinde alabileceği değerlerdir.